మా పల్నాడు

దుప్పలు దుప్పలు,
దుప్పలు దుప్పులు
చిన్న చిన్న గుబురులు,
రేగుల పొదలు,
ముళ్ళకంచెలు,
రాళ్ళు బళ్ళూ,
అడవి మనుషులు,
కొండలు కోనలూ
ఎండిన దారులు,
గుట్టలు గుట్టలు
నాపరాళ్ళు
మండే ఎండలు
ఎండే గుండెలు
నాగులేటి నీళ్ళు
పారిపోయిన లేళ్ళు
వెంటాడే పోలీసోళ్ళు
ఎఱ్ఱని కొడవళ్ళు
అడ్డంగా కంకులు
లేచిన పిడికిళ్ళు
చిన్న చిన్న మిరగాయలు
అద్దరగొట్టే కారాలు
ఎక్కడచూసినా గోగులు
పసుప్పచ్చ గోగిపూలు
నీళ్ళదారుల్లో
నానబెట్టిన గోగికాడలు
నల్లరేగడ్లో తెల్ల బంగారం
రాళ్ళగుట్టల్లో జానకాయలు
ఇళ్ళచూరుల్లో జానకఱ్ఱలు
గడ్డివాముల్లో తాచుపాములు
కోడిపందాలు
పొటేళ్ళ పోరాటాలు
బయనీడు వాయిద్యాలు
డప్పుల సవ్వళ్ళు
అర్ధంలేని అభిమానాలు
వికారమైన పంతాలు
టిపినీ డబ్బాల్లోంచి పెలే బాంబులు
కోరుటుల సుట్టూ జీవితాలు
వెరసి పల్నాడు
మా పల్నాడు

జ్ఞాపకాల దొంతర - ఏరువాక

మది పల్లెప్రాంతమైనా మాకు పొలాలు లేవు. ఎకరం భూమికూడా లేదు. ఐతే, చుట్టుపక్కలున్నవారికి ఉన్నాయి పొలాలు. గొడ్డుగోదా. ఆవూ గేదే అన్ని.
ఏరువాక పండగ అనేది కేవలం ఓ పండుగలాగనే నాకు తెలుసుగానీ మేమెప్పుడూ అందులో పాల్గోలేదు.
అలాంటిది ఓ ఏడాది నా మితృడు ఆహ్వానించాడు. నా జ్ఞాపకాలదొంతరలో అలా భద్రంగా ఉండిపోయిందా పండుగ.
ఆరోజు పొద్దున పొద్దునే వెళ్ళాను వాళ్ళింటికి. కోలాహలంగా ఉంది. రెండెడ్లనీ శుభ్రంగా కడిగాం. ఒకటి మహా కోపంగా ఉంటుంది. అది కేవలం మా మితృడి నాన్న మాటను మాత్రమే వింటుంది. ఆయన వచ్చారు, శుద్ధి కార్యక్రమం ముగిసింది. ఇంతలో మా మితృడి వాళ్ళ అమ్మగారు వంటలు ముగించారు. ఎడ్లను బండికి కట్టాము. పసుపుకుంకుమలు పెట్టారు బండికీ ఎద్దులకీ. బొట్లుపెట్టారు, హారతులిచ్చారు. గొఱ్ఱు కూడ ఎక్కించారు బండిలోకి.
ఇక మూటలు ముల్లెలు అన్నీ వేస్కుని పొలానికి బయల్దేరాం.
అక్కడకెళ్ళినాక, పొలం మధ్యలో బండిని నిలిపి, ఎడ్లను తీసేసి గొఱ్ఱుకి కట్టి, గొఱ్ఱుకి పసుపుకుంకుమ పెట్టి, హారతిచ్చి చదునుచేసారు. నా మితృడి నాన్న నన్ను కేకేసేడు. భాస్కరా రా నువ్వు చేయి అని. మొట్టమొదటిసారి, గొఱ్ఱు మీద కూర్చుని, పగ్గాలు పట్టుకుని, వంకరటింకరగా చాలు చేసాను. అలా కాదు ఇలా అని చూపించారు ఆయన. రెండూ లైని వంకలు లేకుండా మొత్తానికి లాగించా.
అప్పుడు మొదలైంది ప్రసాదాల కార్యక్రమం. పెద్ద డబ్బాలోంచి పరమాన్నం వేడివేడిగా, ఇంకో డబ్బలోంచి ఉత్తిపప్పు, చిన్న ముంతలోంచి నెయ్యి. పళ్ళెంలో పరమాన్నం పెట్టి, పైన పప్పేసి గుంట చెసి నిండుగా నెయ్యి పోసి ఇచ్చింది ఆ మహా తల్లి. ఇదేందిదీ అన్నా. పరమాన్నంలో పప్పా అన్నా అర్ధంకాక. నే ఎప్పుడూ అలా తినలా మరి. తినిచూడు అన్నారందరూ. పరమాన్నంలో పప్పు కలుపుకుని నెయ్యి కుమ్మి తినటం ఎప్పటికీ మర్చిపోలేను.
పొట్టనిండా తిన్నాక పక్కనే కాలవలో చల్లగా నీళ్ళు తాగి బండి కట్టుకుని బయల్దేరాం. నన్ను తోలమన్నారు బండిని. టయరు బండి తోలటం శులభమే కాని పెద్ద చెక్రాల బండి చాలా కష్టం అనిపించింది. ఆయన సహాయంతో మొత్తానికి లాగించా.

తరగని ఆ జ్ఞాపకాలు అతి మధురాలు.

జెర్సి నెంబరు 10

ఒకతను ఇరవై ఏళ్ళ క్రితం ప్రపంచాన్ని ఉర్రూతలూగించిన ప్రపంచకప్ హీరో, దేశం అర్జెన్టీనా, జెర్సి నెంబరు 10, పేరు మారడోనా, ఎడమకాలి ఆటగాడు.
ఇంకోతను ఇరవై ఏళ్ళ లోపు ప్రపంచకప్ ని గెలిచిన యువ ఆటగాడు, దేశం అర్జెంటీనా, జెర్సి నెంబరు 10, పేరు మెస్సి, ఎడమకాలి ఆటగాడు.
వీరిద్దరిలో ఎన్నో సారూప్యాలు.
ఇద్దరూ అత్భుతమైన ఆటగాళ్ళు.
ఇద్దరూ అత్యంత వివాదాస్పత గోల్స్ ఒకే రకంగా వేసారు (చేత్తో)

చేత్తో గోల్ - ఇద్దరూ ఒకేరకంగా -



viva el futbol

వేడి పెరుగుతోంది రోజు రోజుకీ

ఇలా తెరవెనుక నడుస్తుంటే మన కళ్ళుగప్పి, ఎందుకు పెరగదూ వేడి రోజు రోజుకీ సంవత్సరం సంవత్సరానికీ.

సోకాల్డ్ మీడియా, పొలిటికల్ బిజినెస్ పర్సనల్స్ దేశాన్ని దోచుకుంటుటే, ఏంపర్లేదు, రేపు ఎల్ల దొరలొస్తారూ మనకి మంచిసేస్తారని ఎదురుచూస్తాం. కానీ, మన మట్టిని, మన్నుని, గాలినీ నీటిని అన్ని విధాలా కలుషితం చేస్తుంటే కిం అనకుండా చోద్యం చూస్తున్నాం.

http://en.wikipedia.org/wiki/E-waste

Increased regulation of electronic waste and concern over the environmental harm which can result from toxic electronic waste has raised disposal costs. The regulation creates an economic disincentive to remove residues prior to export. In extreme cases, brokers and others calling themselves recyclers export unscreened electronic waste to developing countries, avoiding the expense of removing items like bad cathode ray tubes (the processing of which is expensive and difficult).

Defenders of the trade in used electronics say that extraction of metals from virgin mining has also been shifted to developing countries. Hard-rock mining of copper, silver, gold and other materials extracted from electronics is considered far more environmentally damaging than the recycling of those materials. They also state that repair and reuse of computers and televisions has become a "lost art" in wealthier nations, and that refurbishing has traditionally been a path to development. South Korea, Taiwan, and southern China all excelled in finding "retained value" in used goods, and in some cases have set up billion-dollar industries in refurbishing used ink cartridges, single-use cameras, and working CRTs. Refurbishing has traditionally been a threat to established manufacturing, and simple protectionism explains some criticism of the trade. Works like "The Waste Makers" by Vance Packard explain some of the criticism of exports of working product, for example the ban on import of tested working Pentium 4 laptops to China, or the bans on export of used surplus working electronics by Japan.

Opponents of surplus electronics exports argue that lower environmental and labor standards, cheap labor, and the relatively high value of recovered raw materials leads to a transfer of pollution-generating activities, such as burning of copper wire. In China, Malaysia, India, Kenya, and various African countries, electronic waste is being sent to these countries for processing, sometimes illegally. Many surplus laptops are routed to developing nations as "dumping grounds for e-waste".^[2] Because the United States has not ratified the Basel Convention or its Ban Amendment, and has no domestic laws forbidding the export of toxic waste, the Basel Action Network estimates that about 80% of the electronic waste directed to recycling in the U.S. does not get recycled there at all, but is put on container ships and sent to countries such as China.^{[9][14][15][16]} This figure is disputed as an exaggeration by the EPA, the Institute for Scrap Recycling Industries, and the World Reuse, Repair and Recycling Association^{[citation needed]}.

Guiyu in the Shantou region of China, Delhi and Bangalore in India as well as the Agbogbloshie site near Accra, Ghana have electronic waste processing areas.^[9][17][18] Uncontrolled burning, disassembly, and disposal can cause a variety of environmental problems such as groundwater contamination, atmospheric pollution, or even water pollution either by immediate discharge or due to surface runoff (especially near coastal areas), as well as health problems including occupational safety and health effects among those directly involved, due to the methods of processing the waste. Thousands of men, women, and children are employed in highly polluting, primitive recycling technologies, extracting the metals, toners, and plastics from computers and other electronic waste. Recent studies show that 7 out of 10 children in this region have too much lead in their blood.^{[citation needed]}

Proponents of the trade say growth of internet access is a stronger correlation to trade than poverty. Haiti is poor and closer to the port of New York than southeast Asia, but far more electronic waste is exported from New York to Asia than to Haiti. Thousands of men, women, and children are employed in reuse, refurbishing, repair, and remanufacturing, sustainable industries in decline in developed countries. It is held that denying developing nations access to used electronics denies them affordable products and internet access.

Opponents of the trade argue that developing countries utilize methods that are more harmful and more wasteful. An expedient and prevalent method is simply to toss equipment onto an open fire, in order to melt plastics and to burn away unvaluable metals. This releases carcinogens and neurotoxins into the air, contributing to an acrid, lingering smog. These noxious fumes include dioxins and furans.^[19] Bonfire refuse can be disposed of quickly into drainage ditches or waterways feeding the ocean or local water supplies.^[16][20]

In June 2008, a container of electronic waste, destined from the Port of Oakland in the U.S. to Sanshui District in mainland China, was intercepted in Hong Kong by Greenpeace.^[21] Concern over exports of electronic waste were raised in press reports in India,^[22][23] Ghana,^[24][25][26] Ivory Coast,^[27] and Nigeria.^[28]

http://en.wikipedia.org/wiki/Ship_breaking

Health and environmental risks

In addition to steel and other useful materials, however, ships (particularly older vessels) can contain many substances that are banned or considered dangerous in developed countries. Asbestos and polychlorinated biphenyls (PCBs) are typical examples. Asbestos was used heavily in ship construction until it was finally banned in most of the developed world in the mid 1980s. Currently, the costs associated with removing asbestos, along with the potentially expensive insurance and health risks, have meant that ship-breaking in most developed countries is no longer economically viable. Removing the metal for scrap can potentially cost more than the value of the scrap metal itself. In the developing world, however, shipyards can operate without the risk of personal injury lawsuits or workers' health claims, meaning many of these shipyards may operate with high health risks. Protective equipment is sometimes absent or inadequate. Dangerous vapors and fumes from burning materials can be inhaled, and dusty asbestos-laden areas are commonplace.

Aside from the health of the yard workers, in recent years, ship breaking has also become an issue of major environmental concern. Many ship breaking yards in developing nations have lax or no environmental law, enabling large quantities of highly toxic materials to escape into the environment and causing serious health problems among ship breakers, the local population and wildlife. Environmental campaign groups such as Greenpeace have made the issue a high priority for their campaigns

ప్రదర్శన అంటే ఇదీ...

తోళ వచ్చి మేళ కట్టి ఆడ్రాడ్రా నాక ముక్క నాక ముక్క

అడ్రాడ్రా నాక ముక్క నాక ముక్క నాక ముక్క నాక ముక్క




యం.పి త్రీ

http://nalabhima.posterous.com/19768132

రిన్గ రిన్గా రిన్గ రిన్గా రే

ఓ కేక రిమిక్స్

జ్ఞాపకాల దొంతర - 1986

అప్పటికి ఈ చెత్తడబ్బా (అనగా టీవీ) ఇంకా అంత ప్రాచుర్యం పొందలేదు. మా ఊళ్ళలాంటి చిన్న ఊళ్ళు/పల్లెల్లో రేడియోనే ప్రధానమైన ప్రసార మాధ్యమం. అప్పళ్ళొ నేను ఎత్తుబడివైపుకి అడుగులేస్తున్ననన్న మాట. ఎత్తుబడి అనగా ఆం.ప్ర.రా.జి.ప్ర.ప.ఉ పాఠశాల, ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర జిల్లా ప్రజా పరిషత్ ఉన్నత పాఠశాల.
ఓ రోజు అర్థరాత్రి మా నాయన రేడియోపెట్టుకుని తెగ ఉద్రేకపడుతూ మొఖం తీవ్రమైన ఏకాగ్రతగా పెట్టి అంతలోనే ఆవేశపడుతూ అంతలోనే ఎగిసిపడుతూ ఓ విచిత్రమైన వాలకంతో మమేకమై విటూ ఉంటాన్ని గమనించా. ఏట్రా బగమంతుడా అనుకున్న. మా నాయనకు అప్పుడు నలభై ఏళ్ళే. ఇది జరిగిన మర్రోజు బళ్ళో నాయనా, తె.మా, డ్రి.మా, హె.మా, సై.మా అందరూ ఓసోట రచ్చబండకాడ సెర్చ మొదలెట్టారు. బళ్ళో రచ్చబండ = స్టేఫ్ రూం అన్నమాట. ఇక సాయంత్రం ఉండబట్టలేక, ఏటి గురూ ఏటి సంగతీ అని అడిగా. డియేగో మారిడోనా అని చెప్పి ఓ చిరునవ్వు సిలికించాడు. మనకి అప్పుడు వర్ధం అవ్వలా. తర్వాత్తర్వత వర్ధం కావటం మొదలైంది. డియేగో మారడోనా. హ్మ్!! ఏం ఆటగాడు. ఎన్నిసార్లు చూసినా అదే ఉద్వేగానికి లోను చేస్తాడు. ఎలా ఆడతారు అలా అనుకుంటూ ఉండేవాణ్ణి. ఒకడు బంతిని ఇటు తంతే కరెక్టుగా వాడి వైపు వాడికే ఎలా అందుతుందీ అని తెగ ఆశ్చర్యపోయేవాణ్ణి. ఇలాంటివి ఏ ఆటలోనైనా ఆటగాళ్ళకి నేర్పే సంగతులు అబ్బే గుణాలు అని మన మట్టి బుఱ్ఱకు పెద్దోణ్ణైయ్యాక అంటే ఇప్పుడిప్పుడే వర్ధం అవుతూ వస్తోంది. మరి అట్టా ఐతే ప్రతీ కాలిబంతి ఆటగాడూ డియేగో మారడోనా కావాలిగా? ప్రతీ క్రికెట్ట్ ఆటగాడూ సచిన్ టెన్డూల్కర్ కావాలిగా? కాడు. ఎలా అవుతాడు? కేవలం సచిన్ మాత్రమే సచిన్ లాగా ఆలోచింప గలుగుతాడు. మారడోనా మాత్రమే మారడోనాలా ఆలోచింప గలుగుతాడు. అది అంతే. ఆ వాళ్టి మానాయన సంఘటన నాకు సాకర్ ని పరిచయం చేసింది. తర్వాత కొన్నాళ్ళకు నే ఏదో దేశం వెళ్ళినప్పుడు, ఓ టీషర్ట్ కొందామని ఓ స్పోర్టింగ్ స్టోర్ కి వెళ్ళా. ఓ వైపు మొత్తం ఓ ఆటగాడి బొమ్మలతో ఉన్న టీ షర్టులు చూసి ఆశ్చర్యపొయ్యా. నైకీ టీ షర్ట్, ముందు పౌలో మాల్దిని, వెనక 3 అంకె వేసున్నది కొన్నా. నాకు పౌలో మాల్దిని అంటే ఇష్టం. ఈ.యస్.పి.యన్ లో యుఫా లీగ్ మ్యాచులు బాగనే చూసేవాణ్ణి. ఏసీ మిలాన్, జువెన్టస్, లివర్పూల్, మాన్చెస్టర్ యునైటెడ్, రియల్ మాద్రిద్ లాంటి టీములంటే బాగా ఇష్టంగా ఉండేది. ఏసీ మిలాన్ అంటే బాగా ఇష్టం. పానుచ్చి, తొత్తి, బాగ్గియో లాంటి వాళ్ళు ఆడేవాళ్ళు కదా. తర్వాత్తర్వాత ౨౦౦౨, ౨౦౦౬ ప్రపంచకప్పులను టీవీయందు వీక్షించా. అత్భుతమైన ఆనందం అది. ౨౦౦౨ ఫైనల్ ఇంకా కళ్ళముందు మెదుల్తూనే ఉంది. బ్రజిలియన్ టీం లోని ఆర్ త్రయం అత్భుతంగా రాణించారు. ఆర్ త్రయం అనగా రోనాల్డో, రోనాల్డినో, రివాల్డో. వాళ్ళ టీంలో మార్కోస్, కాఫు, రొబెర్తో కార్లోస్, దిదా, కాకా అందరూ నచ్చిన వాళ్ళే నాకు. ఆ ఏటి బెస్ట్ గోల్ కీపర్ ఆలివర్ కహ్న్ (జెర్మని). నాకెందుకో జెర్మనీ వాళ్ళ ఆట చాలా డిస్ట్రక్టివ్ గా అనిపిస్తుంది. పాకిస్తాన్ క్రికెట్ ఆటగాళ్ళలా అనిపిస్తారు. ఏది చేసైనా గెలవాలి అనేలా ఉంటుంది వాళ్ళ స్వభావం. ఆ ఏడాది జెర్మనీ కోచ్, ౧౯౮౬ వెస్ట్ జెర్మనీ టీం లోని ఆటగాడు. వాడి పేరు Rudi Völler. వీడు ౧౯౯౦ నాటి ఫైనల్లో మారడోనా కాళ్ళు విరచటానికే ఎక్కువ ప్రాధాన్యతనిచ్చాడు. ౨౦౦౨ ప్రపంచకప్పులో కొరియా ఆశ్చర్యంగా చాలా బాగా రాణించింది. టర్కి సెమీస్ కి వెళ్ళింది. క్రియేషియా, పోర్చుగల్, కోస్టారికా, సెనెగల్ ఇత్యాది దేశాల టీములు బాగా ఆడాయి, ఆకట్టుకున్నాయి.

ఇక ఈ ఏడాది జూన్ ౧౧ నుండి జూలై ౧౧ వరకు మరోసారి ప్రపంచాన్నంతటినీ కాలిబంతి ప్రపంచ పోరాటం ఊపేయనుంది, కనువిందు చేయనుంది, ప్రేక్షకవీక్షకులకు ఆనందావేశాలతో పాటు నిరాశా నిస్పృహలకు గురిచేయనుంది.

సౌత్ ఆఫ్రికా ఈ పోరాటానికి వేదిక.
ఇవీ ఈ సారి గుంపులు.

నాకు ఇలా అనిపిస్తోంది -
గుంపు ఏ నుండి ఫ్రాన్స్ మెక్సికో గెలవచ్చు
గుంపు బి నుండి అర్జెంటీనా, కొరియా. గ్రీకులను తక్కువ అంచనా వేయకూడదు.
గుంపు సి నుండి బ్రిట్ మరియూ అమ్రెకా
గుంపు డి నుండి జెర్మని, మిగతా టీములు కూడా గట్టివే
గుంపు ఈ నుండి జపాన్, రెండోది చెప్పలేను
గుంపు ఎఫ్ నుండి ఇటలి, రెండోది చెప్పలేను
గుంపు జి నుండి బ్రసిల్ అ.క.అ బ్రజిల్, పోర్చుగల్
గుంపు ఎచ్ లేక హెచ్ నుండి స్పెయిన్, స్విస్

ఇప్పటికే హాట్ ఫేవరేట్లు జనాలకి స్పెయిన్ మరియూ బ్రజిల్.


హోగా బొనీతో

ఒక్కోసారి

ఒక్కోసారి ఒంటరితనం
అవసరం

ఒక్కోసారి ఒంటరితనం
అదృష్టం

ఒక్కోసారి ఒంటరితనం
తనకి తాను విధించుకున్న శిక్ష

ఒక్కోసారి ఒంటరితనం
విధి విధించే శిక్ష

ఒక్కోసారి ఒంటరితనం
శాపం

మౌనంగా శిక్షని అనుభవించు, నీ వాళ్ళకి ఆ ఛాయలను తెలియనీయకు.

తెర వెనుక కథలు కొన్ని

నేనీ ఊరు వచ్చిన కొత్తల్లో, వచ్చిన మరుసటివారాంతానికి గుడికెళ్ళా. వారాంతంకావటంతో మధ్యాహ్నం కాస్త రద్దీ తక్కువగా ఉంటం వల్ల, శ్రీ శ్రీనివాసాచార్యులవారితో సంభాషించా. మనకి, ఎవరైన పొరపాటున చేయెత్తితే చాలు కదా, మట్టాటమే. మాటలమధ్యలో అబ్బాయి ఇలా సుదర్శన యజ్ఞం చేయనున్నాం. నువ్వూ పాల్గొను అన్నారు. దాందేముందీ అన్నాను. అలాక్కాదు అబ్బాయీ, నువ్వూ ఓ ఋత్విక్కులా పాల్గొనాలీ అన్నారు. సరే అన్నాను.
ఈ క్రతువుకి సరిగ్గా నెలముందర నుండి మెయిల్స్ రావటం మొదలైంది. శుక్రవారం సాయంత్రం గుళ్ళో పలానా పాఠం ఉంది తప్పక రావలెను అని. మనం వెళ్ళాలేకపొయ్యాం. అలా జరిగాక, చివరి వారం మాత్రం వెళ్ళా. పంచ సూక్తాలు నేర్పించారు అప్పటికే. శాంతిమంత్రాలు అయ్యాయి. ఉపనిషత్తులు అయ్యాయి. మనం చివరి వరుసలోజేరి మొత్తానికి కొన్ని కొన్ని పట్టగలిగాం. మరే, పల్నాడుకదా మరి.
ఇక ఫ్లిప్ సైడ్ అనగా నాణేనికి రెండోవైపు. కొందరు ఆడవాళ్ళు, గుడిమొత్తం ముగ్గులు పెట్టారు. చక్కగా రంగులతో ఆ రంగవల్లుల్ని అలంకరించారు.
చివరిరోజు మినహాయించి, మిగిలిన తొమ్మిదిరోజులూ, ఋత్విక్కులకే కాకుండా, ప్రేక్షకవీక్షకులందరికీ ఉచితంగా భోజనప్రసాదాదులు అందించారు. సామాన్యమా? రోజుకి కనీసం ముఫైమంది ఋత్విక్కులుంటే, చూడవిచ్చేచిన వారు కనీసం వందమంది. హీనపక్షం రోజుకి రెండువందల మందికి ఉచితంగా అన్నపానీయాలు. ఆదివారం వేంచేసిన జనప్రభంజనం రెండువేలపైమాటే. అంతమందికి భోజనం అందించటం ఒక ఎత్తు. ఆకార్యక్రమాన్ని మేనేజ్ చేయటం ఒక ఎత్తు.

మొట్టమొదటి రోజున విపరీతమైన గాలి. ఎలారా బాబూ అనుకున్నామా. మొత్తానికి పట్టలు పట్టుకుని నిల్చుని కానిచ్చామా. రెండోరోజుకల్లా ఓ మినీ డేరా వేయించారు.
హోమం ఆసాంతం దానిపై ఓకన్ను వేసి ఉంచాలా?
ఇక, ఇవి చూడండి
మొన్నటిపోస్టులో చెప్పినట్టు 100అడుగులు x 100 అడుగులు డేరా వేయటం అంటే మాటలా? అమెరికాలో అంత పెద్ద డేరాలు లేవు. రెంటిని కలిపి వేయించారు. దానికి ఒకతను లీడ్ తీస్కుని, నాలుగు చోట్ల తిరిగి మాంచి కోట్ తెచ్చి, ఓకే చేసి వేయించటం సామాన్యమా?
సరే డేరా వేసినా. రెంటిని కలపటంవల్ల, మధ్యలో జాయింటువద్ద నీరు లోనికి కారుతుందా? అందుకని అక్కడ, ఓ జాయింటు వేయించి, దానికి నీళ్ళు వెళ్ళే ఓ పైపు కట్టించి, ఎంతపెద్ద వాన్న పడ్డా ఆ ఔట్లెట్ ద్వారా నీళ్ళు చుక్క కిందపడకుండా పైపు మార్గం ద్వారా వెళ్ళే ఏర్పాటు చేసారు.
ఇక, పార్కింగ్ - మొత్తం మీద రెండువేల పైచిలుకు జనాలు వచ్చారు. ఎక్కడ పెట్టాలి కార్లు? ఎక్కడో ఓ బళ్ళోనో పార్కులోనో పార్కింగు ఏర్పాటు చేసి బస్సు షెటిల్ పెట్టించారు.
తర్వాత - ఒకతను, దేశం నుండి మల్లెపూలు పంపించాడు. నమ్మగలరా? నీట్ గా ప్యాక్ చేసి పాడు కాకుండా, మల్లెలు పంపించాడు.

మరి ౧౦౮ మంది ఋత్విక్కులండీ. అందరికీ పసుపు పంచెలు పసుపు ఉత్తరీయాలు. వాటిని ఒకతను స్పాన్సర్ చేసాడు.
౧౦౮ ఋత్విక్కులకి నూతన యజ్ఞోపవీతాలు. ఒకతను తెప్పించాడు.

స్రుక్కులు స్రువాలు - ఒక్కో ఋత్విక్కుకు రెండు కావాల్సొస్తాయి. స్రుక్కులు స్రువాల షేపు శాస్త్రోక్తంగా ఐతే ఒకటి గుండ్రంగా చిప్పగంటెలాగా ఉంటే ఇంకోటి నక్షత్రాకారంలో ఉండాలి. అవి ౨౧౬ చేయించాలంటే? వెళ్ళి హోం డిపో లోనో అడిగితే వాడు ఆస్థులు అమ్ముకురండీ అన్నాట్ట. మరెలా? వాల్మార్ట్లో చెక్క చెంచాలు చూసారట. శ్రీ శ్రీనివాసాచార్యులవారు అవి పనికిరావు కానీ ప్రత్యామ్న్యాయం లేదు కాబట్టి తప్పదు అని ఒప్పేస్కున్నారట. సరే, అంతవరకూ బానే ఉంది. మరి 216 కావాలా? వాల్మార్ట్ వాడు, సాధారణంగా మేము నెలకి ఓ పది అమ్ముతామేమో. మీకు ఇన్ని ఎందుకూ అని అడిగాట్ట. మొత్తానికి ఒక వాల్మార్టులో ఊడ్చారు. పది దొరికాయి. చుట్టుపక్కల వాల్మార్టుల్లో ఊడ్చారు ఇంకో ఇరవై దొరికాయి. అదేపనిగా వందమైళ్ళ రేడియస్సులో సాధ్యమైనన్ని వాల్మార్టులను జల్లెడపట్టి తెస్తే కొందరు అర్కానస్ దాకా వెళ్ళి మొత్తానికి సాధించుకొచ్చారట.
యజ్ఞకుండం - దెంతోచేసారూ? అల్యూమినియం ట్రేలో ఇసుకబోసి, నాలుగు ఇటుకరాళ్ళి పెట్టారు. అరె, ఏముందీ అనుకుంటున్నారా? ప్రతీ ఇటుకకూ పసుపు పూసారు. ఏముందీ అంటారా? ప్రతీ ఇటుకపై ముగ్గు వేసారండీ. ప్రతీ యజ్ఞకుండమ్లో సూర్యుని ప్రతిమనుంచారు. దానిపై కూడా ముగ్గు వేసారు. 108 కుండాలు. 4 ఇటుకలు ఒక్కో కుండానికి. 432 ఇటుకలకు పసుపు పూసి ముగ్గులేసి!!! ఒక్కో ట్రేని మూడు ఇటుకలపై పెట్టాం. 108 స్థానాల్లో మూడు మూడు ఇటుకలు అమర్చటం.
ఇక యజ్ఞకుండం ట్రేపై, నాలుగు మూలలా నాలుగు కొబ్బరి చిప్పలు. కుండంలో ఓ కొబ్బరి చిప్ప, అందులో కర్పూరం బిళ్ళ. మిగతా నాలుగింటిలో ఒకదాన్లో ఓ నాంణెం, ఇంకోదాంట్లో ఖర్జూరం, ఇంకోదాంట్లో వక్కలు. ఇంకోదాంట్లో మరింకేదో. మొత్తానికి ఐదు చిప్పలు * ౧౦౮ 540 చిప్పలు. ఏంచెసారో తెలుసా. ఒకతను అక్కడ ఇక్కడా వెతికి ఆర్డర్ ఇచ్చాట్ట. ఒకతను దేశీ కొట్లు తిరిగి పట్టుకొచ్చాట్ట.
ఇక ౧౦౮ కుండాలలో అగ్నికార్యం చెయ్యాలంటే, ఎన్ని సమిధలు కావాలి, అదీ రెండున్నర గంటల కార్యక్రమం. పొగ రాకుండా మళ్ళీ రా చేయకుండా, అలా అగ్ని నిలవాలంటే ఎంత ఎండువై ఉండాలి? అంత చిన్న అగ్నికుడంలో పట్టాలంటే ఎంతచిన్న చిన్న సమిధలై ఉండాలి? ముఖ్యంగా ఎన్ని డబ్బాల నెయ్యి కావాలంటారూ? అదీ దేశవాళీ శుద్ధ ఆర్ఘ్యం. స్థానిక కాస్ట్కో వాడివద్ద మన శుద్ధ నెయ్యి దొరుకుతుందట. వెళ్ళారు, అయ్యా ఓ నాలుగు డబ్బాలు. ఇంతనెయ్యి మీకెందుకూ అన్నాట్ట. మాకు నలభై డబ్బాలు కావాలంటే గుచ్చి గుచ్చి అడిగాట్ట. మొత్తానికి వాడికి అర్ధమైయ్యెలా చెప్పేసరికి పిలకలో ప్రాణం గోచీలోకొచ్చిందట.
మరి యజమానులకి ఒక కలశం, ఋత్విక్కుకో కలసం. ౨౧౬. వాటిల్లో ఋత్విక్కులకిచ్చేవి ఓ పళ్ళెంపై పెట్టి దారంతో చుట్టి ఇవ్వాలి. ౧౦౮ చెంబులకు దారం ఎవరు చుట్టారూ? పళ్ళెంపై పెట్టి నూలు చుట్టటం. యజమానులకి కొత్త కలశం. ౧౦౮ కొత్త రాగి చెంబులు.
ఇక అలంకరణ, గుళ్ళోకి వచ్చే దారిలో ఒకతను ప్లై ఉడ్ ని నెమళ్ళ ఆకారంలో కట్ చేస్తే, ఇంకొకరు చక్కగా నెమళ్ళు వేసి రంగులద్దారు.
లోపల గుడిలో ఎంత అలంకరణ. ప్రధాన మంటపం వద్ద, వేంకటేశ్వరస్వామి ఆకారం కట్ చేస్తే, చేతులు తిరిగిన ఆర్టిస్టు పైంటువేసి, రంగులద్ది నిలబెట్టారు.
ఇంతకీ ఆవేళ జరిగిన సమావేసం ఏంటంటే, ఇలా కష్టపడిన అందరినీ పేరుపేరునా ప్రశంసించటం. పేరుపేరునా వారు చేసిన సేవలకు వారిని అభినందించడం. ఈలాంటి క్రతువులు, అదీ గుళ్ళో చేసేప్పుడు, ఓ సమూహం పడే శ్రమ, వారి వెనుక నిల్చునే వ్యక్తులు, వారిని ప్రభావితం చేసే వ్యక్తులు, వారికి ఉత్సాహం కలిగించే శక్తులు ఇత్యాది వాటిని గుర్తించి ప్రశంసించటం సామాన్యం కాదు.
నాకు అత్యంత అత్భుతం అనిపించిన ఓ మాట -
భర్తలు రోజూ ఈ పనుల్లో పడి ఏ రెండింటికో మూడింటికో ఇంటికొస్తుంటే, భార్యలు సహకరించడం ఒక ఎత్తు. వాళ్ళూ ప్రతీ పనిలో ప్రతీ బాటలో తమవంతు సహాయాన్ని అందించటం ఒక ఎత్తు. అందరూ నిల్చుని మరీ భార్యామతల్లులకు జేజెలు పలకటం నాకు బగా నచ్చింది.
అలాగే పిల్లలు కూడా వారి మానాన వాడు ఆడుకుంటూ ఎక్కడా సహనానికి పరీక్షపెట్టలేదు. అదీ చెప్పికు తీరాల్సిన విషయమే.
అలానే ఇంత పెద్ద పదిరోజుల కార్యక్రమాన్ని ఒక్కచేత్తో అనుసంధానం చేసిన పూజారయ్యగారు కూడా గ్రేట్. వారికీ ధన్యవాదాలు తెలుపుకున్నాం అందరం.
సేవకుల్లా నిలిచిన చిన్న పెద్దా పిల్ల పుడకా అందరినీ అభినందించాం.
అతి పిన్న సేవకుడు, పిల్లాడికి పన్నెండేళ్ళుంటాయేమో. బురదలో పడి, వానని లెక్క చేయకుండా, ఎంతలా పని చేసాడంటే అసమాన్యమైన సేవ చేసాడు. ఆ పిల్లాణ్ణి పిలిచిమరీ మెచ్చుకోలు అందజేసి నాలుగు వీరతాళ్ళు వేసాం అందరి హర్షాతిరేకాల మధ్యన.
అలా ఈ క్రతువుని విజయవంతం చేసిన ప్రతీ ప్రాణినీ మెచ్చుకున్నాం.
చివరగా, ప్రతీరోజూ కొలువుకెళ్తూ, సాయంత్రమవ్వగానే గుడికెళ్ళొ ఏదోక పనిని శిరస్సుపైకెత్తుకుని, విజయవంతంగా పూర్తిచేసి, ఎప్పుడూ కంప్యూటర్ పరిభాషనే జీవిన విధానంలా మరల్చుకుని తిరిగే జీవితంలో పంచసూక్తాలు రుద్రం మూల మంత్రాలు ఉపనిషత్తులు ఇత్యాది నేర్చుకునేందుకు ఉత్సుకత చూపి, పట్టుదలగా నేర్చుకుని, కనీసం పుస్తకం చూసైనా తప్పుల్లేకుండా చదవగలిగే స్థాయికి చేరుకుని, ఈ పదిరోజుల కార్యక్రమాన్ని శాస్త్రోక్తంగా విజయవంతం చెసిన నూటాఎనమండుగ్గురు ఋత్విక్కులు - హేట్సాఫ్.
వారికి ఇలా చేయగలిగేందుకు ఓర్పుతో నేర్పరితనంతో బాధ్యతగా తగు శిక్షణ ఇచ్చిన గురువర్యులు శ్రీ శ్రీనివాసాచార్యులు గారికీ హేట్సాఫ్.
నిస్వార్ధంగా చేసిన ఈ పనికి అందరకీ ఒక్కో సుదర్శన చక్రం వేసిన రాగి రక్షారేకుని ఇచ్చారు.
స్వంత డబ్బా కొంత మరి ఉండొద్దా -
నేను ఈ పదిరోజుల క్రతువుకి దాదాపు ప్రతీరోజూ వెళ్ళా. ఒక రోజు తుపాను హెచ్చరిక వల్ల వెళ్ళలెక పొయ్య. ఇంకోరోజు తీవ్రమైన తలనొప్పి వల్ల వెళ్ళలేక పొయ్యా.
పనికి వెళ్తూ, ఐదుకల్లా ఇంటికి వచ్చి, ఆరుకి మొదలయ్యే కార్యక్రమానికి అరవైమైళ్ళ దూరం ప్రయాణించి అందుకోవటం, కార్యక్రమం మొత్తం అయ్యాక ప్రసాదాలందుకుని, భుజించి, ఏ తొమ్మిదిన్నరకో పదికో తిరిగి రోడ్డున పడితే ఏ పదకుండింటికో ఇంటికిజేరి, ఆ రోజున తీసిన ఛాయాచిత్రాలతో ఓ టపా రాసి, భార్యాబిడ్లకు కాల్ చేసి కన్న తల్లిని ఓ మారు పలకరించి మంచంఎక్కేప్పటికి ఏపదకుండుంన్నరో.
ఐతే, ఏరోజూ నేను అలసిపొయ్యాను అనే భావం రాలేదు నాకు. అది కేవలం ఆ దేవుడి దయే అని నా అభిప్రాయం.

ఇది తప్పకుండా చెప్పాల్సిన మాటలు -
౧. నాలుగోరోజు, సోమవారం - ఆవేళ మహా మృత్యంజయ హోమం. వాన. హోమం మొదలు పెట్టాం వాన పెరిగింది. అందరం భక్తి శ్రద్ధలతో ఎంతో డెడికేషన్తో మృత్యంజయ మంత్రం, రుద్రం పఠిస్తుంటే వాన ఎక్కువైంది. పూర్ణాహుతి అయ్యింది, వాన మాయం.
౨. శనివారం అర్ధరాత్రి వరకూ కుఱిసిన వాన, ఆదివారం పొద్దునకల్లా మటుమాయం.

ఓం పూర్ణమదః పూర్ణమిదం పూర్ణాత్ పూర్ణముదచ్యతే ।
పూర్ణస్య పూర్ణమాదాయ పూర్ణమేవావశిష్యతే ॥

ఓం శాంతిః శాంతిః శాంతిః ॥ [శుక్లయజుర్వేదం]

శన్నో మిత్ర(శ్) శం వరుణః । శన్నో భవత్-వర్యమా । శన్న ఇంద్రో బృహస్పతిః ।
శన్నో విష్ణురు-రుక్రమః । నమో బ్రహ్మణే । నమస్తే వాయో । త్వమేవ(ప్)
ప్రత్యక్షం బ్రహ్మాసి । త్వమేవ(ప్) ప్రత్యక్షం బ్రహ్మ వదిష్యామి । ఋతం
వదిష్యామి । సత్యం వదిష్యామి । తన్మా-మవతు । తద్-వక్తార-మవతు । అవతు మాం
। అవతు వక్తారం ॥

ఓం శాంతిః శాంతిః శాంతిః ॥

సహనా వవతు । సహనౌ భునక్తు । సహ వీర్యఙ్ కరవా-వహై । తేజస్వి-నావ-ధీత-మస్తు-
మావిద్-విషావహై ॥

ఓం శాంతిః శాంతిః శాంతిః ॥ [కృష్ణ యజుర్వేదం]

ఓం ఆప్యాయన్తు మమాఙ్గాని వాక్ప్రాణశ్చక్షుః
శ్రోత్రమథో బలమిన్ద్రియాణి చ సర్వాణి।
సర్వం బ్రహ్మౌపనిషదం మాహం బ్రహ్మ నిరాకుర్యాం మా మా బ్రహ్మ।
నిరాకరోదనికారణమస్త్వనికారణం మేऽస్తు।
తదాత్మని నిరతే య ఉపనిషత్సు ధర్మాస్తే
మయి సన్తు తే మయి సన్తు॥

ఓం శాంతిః శాంతిః శాంతిః॥ [సామవేదం]

ఓం వాజ్ మే మనసి ప్రతిష్టితా।
మనోమే వాచి ప్రతిష్ఠితా ఆవిరావీర్మ ఏధి ।
వేదస్య మ ఆణీస్థః శ్రుతం మే మా ప్రహాసీః ।
అనేనా ధీతేనా హొరత్రాస్సందథామి । అమృతం వదిష్యామి సత్యం వదిష్యామి ।
తన్మామవతు । తద్వక్తార మవతు అవతుమామ్ అవతు వక్తారమ్ ॥

ఓం శాంతిః శాంతిః శాంతిః॥ [ఋగ్వేదం]

ఓం భద్రం కర్ణేభిః శ్రుణు యామదేవాః భద్రం పశ్వేమక్షభిర్యజత్రాః।
స్టిరై రంగై స్తుష్టువాగ్\ం సస్తమాభిః వ్యశేమ దేవహితం యదాయః ॥
స్వస్తి న ఇంద్రో వృద్ద శ్రవాః స్వస్తి నః పూషా విశ్వవేదాః।
స్వస్తి నస్తా న క్ష్యో అరిష్టనేమిః స్వస్తినో బృహస్పతిర్ దధాతు ॥

ఓం శాంతిః శాంతిః శాంతిః॥ [అధర్వణ వేదం]

ఈ విషయాలు చెప్పకుండా పూర్తైనట్టు కాదు

నిన్నటి నా టపాలో యజ్ఞం పూర్తైంది అని రాసాను. కానీ ఈ విషయాలు చెప్పకుండా పూర్తైనట్టు కాదు.
పూర్ణాహుతి అయ్యింది, నైవేద్యాది కార్యక్రమాలు అయ్యాయి. యజమానులు ఋత్విక్కులని వీడి, అయ్యవార్ల దర్శనం చేస్కుని యజ్ఞశాలనుండి నిష్క్రమించారు. భక్తజన సందోహం అయ్యవార్ల దర్శనం చేస్కున్నారు. ఇక మిగిలింది ఋత్వికులు. మేంకూడా అయ్యవార్ని దర్శనం చేస్కున్నాం. అయ్యిందా. అప్పుడు, మరి యజ్ఞశాలనుండి అయ్యవార్లను ఆలయ పునఃప్రవేశం గావింపవలె కదా?

From 2010-05-17

From 2010-05-17

From 2010-05-17

అది చేసాం. ఆలయ పునఃప్రవేశం గావించిన పిమ్మట, ఆలయ అర్చకులు, అయ్యవార్లకు ఉపచారాలు చేసి, ఇక అప్పుడు ఋత్విక్కులందరికీ ఈ కార్యక్రమం ఘనంగా జరిపినందుకు ఆశీర్వచనవాక్కులు పలికారు.

ఈ కార్యక్రమం ఇటు నడుస్తూఉండగా, అక్కడి యజ్ఞశాలలో, సర్దేపనిలో సేవకులు మునిగిపోయి మొత్తం శుభ్రంగా సర్దేసేసి, శుభ్రంచేసేసారు.

అటుపై, మా అందరికీ భోజనాలు ఏర్పాటైంది.
వెళ్ళాం. తిన్నాం. అయ్యా ఋత్విక్కులారా, కొద్దిగ సేపు విశ్రాంతి తీస్కోండీ. అందరం ఓ సారి సమావేశమై ఓసారి మాట్టాడుకుందాం అని చెప్పారు.

ఎవరెవరు ఏం చెప్పారూ? ఏంటా కబుర్లు...తర్వాతి టపాలో చెప్తా. ఒకసారి చెప్పేది కాదు....

శ్రీ మహా సుదర్శన యజ్ఞం సుసంపన్నం

మొన్నటి ఆదివారంతో [మే పదహారో తారీఖు] శ్రీ మహా సుదర్శన యజ్ఞం సుసంపన్నం అయ్యింది. ఓ మహా క్రతువు విజయవంతంగా ముగిసింది.
చివరి రెండురోజుల స్థూలావిష్కరణగావిస్తున్నా.
శనివారం అనగా మే పదిహెనోతారీఖు - అయ్యవారికి రథోత్సవం మరియూ వసంతోత్సవం ఆనందోత్సాహాలతో జరిపాం.
పూపల్లకిలో అయ్యవార్లను ఊరేగిస్తూ

From 2010-05-17

రథారోహణ గావించి,

From 2010-05-17

ఋత్విక్కుల మంత్ర పఠనంతో భక్తజనుల హర్షోల్లాసాల మధ్య ఊరి[గుడి] నాలుగు చెఱుగులాదిప్పి,

From 2010-05-17

ఓ చోట వసంతోత్సవంజఱుపుటకు దింపి, అయ్యవార్లకు రంగులు జల్లుతుండగా భక్తజనులు ఆనందోస్తాహాలతో రంగులు పులుముకుంటుండగా, ఉత్తరాదివారు కొందరు చేవాయిద్యాలందుకుని వాయిస్తుండగా జనులు ఆ వాయిద్యాలహోరుకు తగినట్టుగా నాట్యంచేయ ప్రారంభించారు. ఒకరికొకరు రంగులు పులుముకున్నారు. అంతలో

From 2010-05-17

ఋత్విక్కులు రుద్రం, పంచసూక్తాలు, ఉపనిషత్తులూ ఉఛ్ఛరిస్తుండగా అయ్యవార్లకు

From 2010-05-17

అభిషేకం గావించి, తిరిగి రాథారోహణగావించి, తిరిగి ఆలయమార్గముపట్టి, భక్తి శ్రద్ధలతో అయ్యవార్లను ఆలయ పునఃప్రవేశంగావించి

From 2010-05-17

సంపన్నం చేసాం.
అత్భుతాలు - ఒకటా రెండా. ఎన్నని చెప్పనూ. మచ్చుకి కొన్ని
౧. అప్పటిదాకా పడిన వాన, పల్లకీ ఆలయంలోనుండి బయటకు రాంగనే తగ్గింది. రథ కదలికతో ఆగిపోయింది.
౨. కొందరు ఔత్సాహికులు పల్లకీని పూమాలలతో అలంకరించారు.
౩. రథం అలా వెళ్తుంటే, ఓ ఔత్సాహికుడు హెలీకాప్టర్లోంచి రథంపై పూలవాన కురిపించాడు.

అయ్యా!! మర్రోజే ఆదివారం. మహాయజ్ఞం. నూటా ఎనమండుగ్గురు ఋత్విక్కులు, నూటా ఎనమండుగ్గురు యజమానులు. వార్తా పత్రికల వార్తాహరులు, ఎలక్ట్రానిక్ మాధ్యమాహరులు, ఆఊరి మేయరు, సెనేటరు ఇత్యాది రాజకీయ గణ తాకిడి, ఈ మహాక్రతువుని వీక్షంపగోరి వచ్చే భక్తజన సందోహం, ఇంత మంది మాత్రమే వస్తారు అనే లెక్కా పత్రం వేయగలమా? మరి వచ్చేవారి వాహనాల విడిది, వి.ఐ.పిలకు విడిది, ఋత్విక్కులకు విడిది, అంత సులభమా ఇలాంటివాటిని అమర్చటం? వచ్చెవారికి అన్నపానీయాలు, పిల్లల గోలలు...
యాజమాన్యం ముందుగానే ఊహించి, యోచించి, సకలఏర్పాట్లుగావించారు.
శనివారం మధ్యాహ్న భోజనాలు అవ్వగానే ఏర్పాట్లకి నడుంబిగించాం. అతిపెద్ద సమస్య కళ్ళముందే తెరలుతెరలుగా ఆటలాడుతూ దోబూచులాడుతూ భయపెట్టింది. అదే వాతావరణం. వరుణుడు దోబూచులాట్టం మొదలుపెట్టాడు. ఒక్కోసారి తేలిగ్గా జల్లు కురిపించాడు. ఒక్కోసారు ఘాట్టిగా మొట్టాడు. జరిగేది యజ్ఞకార్యం. వాన ప్రతిబంధకమే. ఎందుకంటే యజ్ఞకుండాలు ఏర్పాటు చెయ్యాలా? ఋత్విక్కులు కూర్చోవాలా? యజమానులు కూర్చోవాలా? నుల్చుని చెయ్యటానికి ఇది వంటకాదు కదా!! శనివారం మధ్యాహ్నానికల్లా వంద అడుగుల లోతునా వందడుగుల వెడల్పున ఓ పెద్ద డేరా లేచింది. వాన పోతని ఆపగలిగింది. మరి ఇరతరత్రాలలో పడిన వాన నీటి ప్రవాహాన్ని ఎలా అడ్డుకుంటాం? డేరా తడికెల గోడలకు కిందనుండి పట్టలు బయటకి పోనిచ్చి వాటిపై ఇసుక బస్తాలు అడ్డంపెట్టి అతి కష్టంతో మొత్తానికి వాననీటిని నిలువరించారు.
ఇక డేరాలోపలి ప్రహసనం - ఆదివారం పొద్దున్నే ఆరున్నరకల్లా కార్యక్రమం మొదలు. ప్రధాన హోమకుండం. దానికి ఇరువైపుల ఆరు ముఖ్య హోమకుండాలు. అయ్యవార్లను కొలువుచేసే వేదిక. ఇవి కాక నూటా ఎనమండుగ్గురు ఋత్విక్కులకు హోమకుండాలు. ఎన్ని ఇటుకలు కావాలీ? ఎలా అమర్చాలి? కొలతతో గీతలు గీసారు. అడ్డగీతలు నిలువు గీతలు గీసారు. టేపు తెచ్చారు. చతురస్రాలు గీసారు. ప్రతీ చతురస్రంలో యజ్ఞకుండం ఏర్పాటుచెయ్యల్ని ప్రతిపాదించారు.
ఇక ప్రతీ కుండంవద్ద యజమానికి కావల్సిన వస్తువులను ఓ ట్రేలో పెట్టించారు. ఋత్విక్కుకు కావాల్సిన వస్తువులన్నీ ఒక ట్రేలో పెట్టించారు. అనగా యజ్ఞసామాగ్రి, సమిధలు, కర్పూరం, అగ్గిపెట్టె, నెయ్యి, కలశం, ఇత్యాదివి. పులు, పండ్లు, పసుపు, కుంకుమ, గంధం లాంటివి. నీళ్ళు, గ్లాసులు లాంటివి. పసుపు కుంకుమ గంధం చిన్ని చిన్ని మూతల్లో అమర్చారు. అలానే రోజ్ వాటరు. ఒక బొట్టు అంటే ఒక బొట్టు, కాదు మూడున్నర బొట్లు అంటే అంతే పరిమాణంలో ఆ చిన్ని చిన్ని మూతల్లో చక్కగా అమర్చారు. ఆచమనం చేసినాక చేయి తుడుచుకోటానికి పేపరు టవల్ తో సహా.
ఇంతలో ఆలయ ప్రధానార్చకులు ప్రోక్షణ కార్యక్రమాన్ని గావించారు. అటుపిమ్మట పాదరక్షలతో ప్రవేశం లేదు.
౧౦౮ యజ్ఞకుండాలు తెచ్చిపెట్టాం. వీటిని తెచ్చేప్పుడూ, అమర్చేప్పుడూ పారాయణం చేయాలని సూచించటంతో, సుదర్శన మూల మంత్రం జపిస్తూ యజ్ఞకుండాలను అమర్చాం. ౧౦౮ పీటలు ఋత్విక్కులకు, ౧౦౮ * ౨ పీటలు యజమానికి ఒకటి అతనికి ఒకటి అతని సహధర్మచారిణికి. ౧౦౮ మంది ఋత్విక్కులకు శుక్రవారమే దీక్షావస్త్రాలు అందించారు, అనగా పసుపు బట్టలు, నూతన యజ్ఞోపవీతాలు అందించారు. దీక్ష కూడా ఇచ్చారు. మరి యజ్ఞకార్యక్రమానికి ఆచమనం చేస్కోటానికి కొత్తవి ఉద్ధరిణె, పంచపాత్ర ఇత్యాదివి అమర్చారు.
అలానే స్రుక్కులు, స్రువాలు, ఒక్కో ఋత్విక్కుకి ఒక స్రుక్కు ఒక స్రువం. ఇలా అమర్చి, అటు ఇటు కుర్చీలు అమర్చి ఒకట రెండా? ఎన్ని అమరాలి, ఎంత శ్రమ? ఎంత ఓపిక? ఎంత ప్రి ప్లాన్? ఎంత అలోచనా? మరియూ ఎంత అనుసంధానం? అంతే కాక సూక్ష్మ వివరాలను సైతం దృష్టిలో ఉంచుకుని చేయాలి. అంటే, ఋత్విక్కులందరూ తూర్పువైపుకే ముఖంపెట్టి కూర్చోవాలి, ఇత్యాదివి, చక్కగా సిద్ధం చేసారు.

అయ్యా!! మరుసటి రోజు అనగా ఆదివారం రానే వచ్చింది. ఆదిత్యుడు మబ్బుల్లో చిక్కుకుని తన తొలికిరణాలను బయల్పరచలేదు. ఇంతలో అలారాలు మోగుతున్నాయి ఒక్కొక్కరివి. తొలి కోళ్ళు కూయటం మొదలెట్టాయి. హడావిడి కువకువ మొదలైంది అందరిలో. గుళ్ళోనే కునుకులు తీసిన ప్రాణాలు ఒక్కొక్కటీ లేచి కాలకృత్యాలతో స్నానాదులు ముగించి తమకిచ్చిన దీక్షావస్త్రధారణ కావించి గుళ్ళోకి జొరబడ్డాయి. బయటనుండి వచ్చే ఋత్విక్కులు చక్కగా పసుప్పచ్చని పంచెలు చుట్టుకుని చేరుకున్నారు. కళకళ్ళాడుతూ కనిపించింది ఆలయమంతా.

From 2010-05-17

ఇక కార్యక్రమం మొదలైంది. పంచసూక్త పారాయణతో సుదర్శన భగవానుని యజ్ఞశాలా ప్రవేశం గావించాం. అయ్యవార్లను వారికై అలంకరించిన ప్రత్యేక వేదికపై అలంకరించాం. యజ్ఞశాల శుద్ధి గావించి, దేవతాస్థాన పూజ చేసాం.
ఏఏ ఋత్విక్కు ఏఏ స్థానంలో కూర్చోవాలో, ఏఏ యజమాని ఎక్కడెక్కడ కూర్చోవాలో వాళ్ళ వాళ్ళా పేర్లతో సహా నెంబర్లు వేసి ఉంచారు ముందే. పీటలపై అంటించారు. ఋత్విక్కులు వారివారి స్థానాల్లో ఆశీనులైయ్యారు. తమకిచ్చిన సామగ్రిని ఒకమారు సరిచూసుకుని సిద్ధమయ్యారు. యజ్ఞశాల శుద్ధి గావించి, దేవతాస్థాన పూజ చేసాం. ఇక యజమానుల రాక మొదలయ్యింది. వారి వారి కేటాయింపబడ్డ స్థానలకు చేరుకుని, భర్త, భర్తకు శాస్త్రోక్తంగా ఎడమవైపున భార్యా పీటలపై కూర్చున్నారు.
సంకల్పం చెప్పించాం. విశ్వక్సేన, గణేశ, మహా సుదర్శన కలశ స్థాపన గావించాం.
ఆలయ ప్రధానార్చకులైన శ్రీ శ్రీనివాసాచార్యులవారు, అష్టబలి గావించేందుకు ఎనిమిది దిక్కులకూ వెళ్ళి, ప్రతీ దిక్కు అధిపతిని ప్రార్ధించి, అయ్యా మీమీ గణాలను ఇక్కడకు పంపండీ, మా ఈ సుదర్శన మహా యజ్ఞ కార్యాన్ని సదా రక్షించండీ అని ప్రార్ధించి, అష్టదిక్బంధనం చేసారు. అష్టబలి, యాగస్థలం చుట్టు ఎనిమిది దిక్కులనూ దారంతో బంధించటంద్వారా సుసంపన్నం అయ్యింది. ఈ బంధం కార్యక్రమాంతంలో మాత్రమే తీస్తాం. ఈదిక్బంధం చేసాక ఇక ఏప్రాణీ అనగా యజమాని గానీ ఋత్విక్కుగానీ యజమానులుగానీ, ప్రేక్షకవీక్షకులు గానీ యజ్ఞశాలలోకి ప్రవేశింపజాలరు మరియూ యజ్ఞశాలను వీడజాలరు.
అటుపిమ్మట పుణ్యహవచనం, యజ్ఞకుండ శుద్ధి గావించి, అగ్ని ప్రతిష్ఠాపన గావించాం. ౧౦౮ సార్లు శ్రీ మహా సుదర్శన మూలమంత్రాన్ని పఠిస్తూ హోమ కార్యం చేసాం.

From 2010-05-17

ఇంతలో రాజకీయ వర్గాగమనం ఆరంభమైంది. కేన్సాసు నగర మేయరు, సెనేటరు ఇత్యాది రాజకీయ నయకవినాయక గణం వేంచేసి తమతమ ప్రసంగాలను అందరిముందర ఆవిష్కరించారు.

From 2010-05-17

వారి ఘోష అయ్యాక పూర్ణాహుతి గావించి, లఘు ఆరాధన చేసి, మహా నైవేద్యాది విన్యోగాలు చేసి, హారతులిచ్చి, యజమానిలకు ప్రసాదాది బహుమతులిచ్చి ఆ యజ్ఞనారాయణుడికి మనసారా నమస్కారాలు దెల్పుకుని కోరికలు మనసునందే దెల్పుకుని యజ్ఞ కార్యాన్ని సంపూర్ణం గావించాం.

నా అనుభవాలు, నా అనుభూతులూ, తెరవెనుక కథలు సవివరంగా మరో టపాలో రాస్తాను.

అష్టలక్ష్మి హోమం

ఇవాళ అష్టలక్ష్మీ హోమం చేసాం.

ఓం మహాలక్ష్మ్యేచవిద్మహే విష్ణుపత్నైచ ధీమహి తన్నోలక్ష్మీ:ప్రచోదయాత్.

బ్లాగ్ ప్రయాణంలో ఇంకో మైలు రాయి

ఇది నా 300 వ టపా.
ఇన్ని రాయగలిగానా?
నన్నాదరించిన జనులందిరికీ నా ధన్యవాదాలు, కృతజ్ఞతలు మరియూ నమస్సుమాంజలులు.

ఇవ్వాళ్ళ శ్రీ సాయినాధునికి మనస్సుపెట్టి శ్రద్ధా భక్తుల్తో హోమం చేసాం.


శ్రీ సచ్చిదానంద సద్గురు సాయినాధ్ మహరాజ్ కి జై
రాజాధిరాజ యోగిరాజ పరబ్రహ్మ శ్రీసాయినాధామహరాజ్ కి జై

ఆంజనేయాయ విద్మహే

ఆంజనేయాయ విద్మహే వాయుపుత్రాయ ధీమహి తన్నో హనుమత్ ప్రచోదయాత్
అయ్యా!! అదీ సంగతి.
ఇప్పుడే మహదానందంగా ఆ శ్రీసీతారామ లక్ష్మణ సమేత ఆంజనేయులవారి హోమం చేసి, ఇంటికి చేరా.

అయ్యా!!సోమవారం, మహా మృత్యుంజయ హోమం

హోరున వాన.
కొలువు నుండి ఇంటికి జేరా.
ఐదైంది సమయం.
ఆరింటికి హోమ కార్యక్రమం మొదలౌతుంది.
ఈ వానలో వెళ్దామా వద్దా అనుకున్నా.
హే పదా అని లేచా
ఒక తొక్కుడు తొక్కా కారుని.
ఆరుంబావుకి గుళ్ళో ఉన్నా.
ఇవాళ్ళ మహదానందంగా ఉంది నాకు.
రుద్రంతో, మృత్యుంజయ మంత్రం చదువుతూ హోమంచేసాం.
అక్కడా హోరున వాన.
చలి
చొక్కాల్లేవు
తడి
ఇవన్నీ గమనించే స్థితిలో ఉన్నామా?


చాలా తృప్తిగా ఉందీవేళ.

నమో రుద్రేభ్యో యేపృథివ్యాం యే”అంతరిక్షే యేదివి యేషా మన్నం వాతో వర్షమిషవస్-తేభ్యో దశ-ప్రాచీర్ దశ-దక్షిణా దశ-ప్రతీచీర్ దశోదీచీర్ దశోర్ధ్వాస్ తేభ్యో నమస్తే నో మృడయంతు తేయం ద్విష్మో యశ్చ నో ద్వేష్టితం వో జమ్భే దధామి || ౧౧.౧౧||

త్ర్యంబకం యజామహే సుగంధిం పుష్టి వర్ధనం |
ఉర్వా రుకమివ బంధనాన్ మృత్యోర్ ముక్షీయ మామృతా”త్(\) || ౧||

అమ్మా!!!

महे: उस को नहीं देखा हमने कभी
पर इसकी ज़रूरत क्या होगी
दोनो: ऐ माँ, ऐ माँ तेरी सूरत से अलग
भगवान की सूरत क्या होगी, क्या होगी
उस को नहीं देखा हमने कभी...

मन: इनसान तो क्या देवता भी
आँचल में पले तेरे
है स्वर्ग इसी दुनिया में
कदमों के तले तेरे
ममता ही लुटाये जिसके नयन, हो...
दोनो: ममता ही लुटाये जिसके नयन
ऐसी कोई मूरत क्या होगी
ऐ माँ, ऐ माँ तेरी...

महे: क्यों धूप जलाये दुखों की
क्यों ग़म की घटा बरसे
ये हाथ दुआओं वाले
रहते हैं सदा सर पे
तू है तो अंधेरे पथ में हमें, हो...
दोनो: तू है तो अंधेरे पथ में हमें
सूरज की ज़रूरत क्या होगी
ऐ माँ, ऐ माँ तेरी...

दोनो: कहते हैं तेरी शान में जो
कोई ऊँचे बोल नहीं
भगवान के पास भी माता
तेरे प्यार का मोल नहीं
हम तो यही जाने तुझसे बड़ी, हो...
हम तो यही जाने तुझसे बड़ी
संसार की दौलत क्या होगी
ऐ माँ, ऐ माँ तेरी...




ఈపాటని తెలుగీకరిద్దాం అనుకున్నా, నావల్లకాలేదు.

రుద్రహోమం

ఈరోజు రుద్రహోమం మరియూ నవగ్రహ హోమం శ్రవణానందంగా, కన్నులపండుగ్గా అయ్యింది. భక్తి శ్రద్ధలతో పాల్గొన్నాను.

ముఫై మైళ్ళ వేగంతో గాలి వీస్తున్నా

ముఫై మైళ్ళ వేగంతో గాలి వీస్తున్నా
సంకల్పం ఆగుతుందా?
ఈరోజు గణపతి హోమం పూర్తైంది విజయవంతంగా.
గాలి హోమంకి ఆటంకలిగించకుండా రెండు గంటలపాటు, చలిలో, టార్పాలిన్ పట్ట ఆసాంతం అడ్డుపెట్టి నిల్చున్నాం అందరం.


ఏకదంతం చతుర్హస్తం పాశమంకుశధారిణమ్‌ ..
రదం చ వరదం హస్తైర్బిభ్రాణం మూషకధ్వజమ్‌ ..
రక్తం లంబొదరం శూర్పకర్ణకం రక్తవాససమ్‌ ..
రక్తగంధానులిప్తాంగం రక్తపుష్పైః సుపూజితమ్‌ ..
భక్తానుకంపినం దేవం జగత్కారణమచ్యుతమ్‌ ..
ఆవిర్భూతం చ సృష్ట్యాదౌ ప్రకృతెః పురుషాత్పరమ్‌ ..
ఎవం ధ్యాయతి యొ నిత్యం స యొగీ యొగినాం వరః

ఏకదంతాయ విద్మహే వక్రతుణ్డాయ ధీమహి తన్నో దంతిః ప్రచోదయాత్

రాజన్ నాగేంద్ర

రెండు వారాల క్రితం, ఈనాడు టీవీలో పాడుతా తీయగా కార్యక్రమానికి రాజన్ ముఖ్యఅతిధిగా ఓ రెండు ఎపిసోళ్ళు ప్రసారం అయ్యయి. రెండో ఎపిసోడ్లో పార్టిసిపెంట్స్ పాడిన కొన్ని పాటలు ఇవి -

చినుకులా రాలి నదులుగా సాగి వరదలై పోయి కడలిగా పొంగు
నీ ప్రేమ నా ప్రేమ నీ పేరే నా ప్రేమ

చినుకులా రాలి..నదులుగా సాగి..
వరదలై పోయి..కడలిగా పొంగు..
నీ ప్రేమ..నా ప్రేమ.. నీ పేరే ప్రేమ...

నదివి నీవు..కడలి నేను..
మరచిపోబోకుమా..మమత నీవే సుమా...!

చినుకులా రాలి..నదులుగా సాగి..
వరదలై పోయి..కడలిగా పొంగు..
నీ ప్రేమ..నా ప్రేమ.. నీ పేరే ప్రేమ...!

ఆకులు రాలే వేసవి గాలి.. నా ప్రేమ నిట్టూర్పులే...
కుంకుమ పూసే వేకువ నీవై.. తేవాలి ఓదార్పులే...
ప్రేమలు కోరే జన్మలోనే నే వేచి ఉంటానులే...
జన్మలు తాకే ప్రేమను నేనై నే వెల్లువౌతానులే.. వెల్లువౌతానులే...!

హిమములా రాలి.. సుమముల పూసి...
ఋతువులై నవ్వి.. మధువులై పొంగి...
నీ ప్రేమ..నా ప్రేమ.. నీ పేరే ప్రేమ...
శిశిరమైనా.. శిథిలమైనా.. విడిచిపోబోకుమా.. విరహమైపోకుమా...!

తొలకరి కోసం తొడిమను నేనై.. అల్లాడుతున్నానులే...
పులకరమూదే పువ్వుల కోసం.. వేసారుతున్నానులే...
నింగికి నెల అంటిసలాడే.. ఆ పొద్దు రావాలిలే...
పున్నమి నేడై.. రేపటి నీడై.. ఆ ముద్దు తీరాలిలే.. తీరాలు చేరాలిలే... !

మౌనమై వెలసి.. గానమై పిలిచి...
కలలతో అలసి.. గగనమై ఎగసి...
ఈ ప్రేమ.. నా ప్రేమ.. తారాడే మన ప్రేమ...
భువనమైనా.. గగనమైనా.. ప్రేమమయమే సుమా.. ప్రేమ మనమే సుమా...!

చినుకులా రాలి..నదులుగా సాగి..
వరదలై పోయి..కడలిగా పొంగు..
నీ ప్రేమ..నా ప్రేమ.. నీ పేరే ప్రేమ...
నదివి నీవు..కడలి నేను..
మరచిపోబోకుమా..మమత నీవే సుమా...!


-----------------------------------------------------
మల్లెలు పూసే వెన్నెల కాసే ఈ రేయి హాయిగా
మల్లెలు పూసే వెన్నెల కాసే ఈ రేయి హాయిగా
మల్లెలు పూసే వెన్నెల కాసే ఈ రేయి హాయిగా
మమతలు వేయిగ పెనవేయి నన్ను తీయగా...

మల్లెలు పూసే వెన్నెల కాసే ఈ రేయి హాయిగా
ముసి ముసి నవ్వులలో గుస గుస లాడినవే...
నా తొలి మొజులలో నీ విరజాజులై
ముసి ముసి నవ్వులలో గుస గుస లాడినవే...
నా తొలి మోజులలో నీ విరజాజులై

మిస మిస వన్నెలలో మిల మిల మన్నవిలె
ఈ బిగి కౌగిలిలో జాబిలి రాత్రులే
కాటుకలంటుకున్న కౌగిలింత లెంత వింతలే
మనసులు పాడే మంతనమాడే ఈ పూట జంటగా
మమతలు వేయిగ పెనవేయి నన్ను తీయగా...
మల్లెలు పూసే వెన్నెల కాసే ఈ రేయి హాయిగా

హాహా....హాహా.......ఆ.......
తొలకరి కోరికలే తొందర చేసినవే
ఈ విరి సెయ్యకే ఆవిరి తీరగా
తొలకరి కోరికలే తొందర చేసినవే
ఈ విరి సెయ్యకే ఆవిరి తీరగా
సొగసరి కానుకలే సొద పెడుతున్నవిలే
యే తెర చాటునో ఆ చెఱ వీడగా..
అందిన పొందులోనె అందలేని విందులీయవె

కలలిక పండే కలయిక నేడే కావాలి వేడిగా
మమతలు వేయిగ పెనవేయి నన్ను తీయగా...
మల్లెలు పూసే వెన్నెల కాసే ఈ రేయి హాయిగా
మమతలు వేయిగ పెనవేయి నన్ను తీయగా...
మల్లెలు పూసే వెన్నెల కాసే ఈ రేయి హాయిగా

-------------------------------

వీణ వేణువైన సరిగమ విన్నావా
తీగ రాగమైన మధురిమ కన్నావా
తనువు తహతహలాడాల 
చెలరేగాల 
చెలి ఊగాల ఉయ్యాలలీవేళలో 
వీణ వేణువైన సరిగమ విన్నావా
  
ఓ ఓ ఓ తీగ రాగమైన మధురిమ కన్నావా

ఊపిరి తగిలిన వేళ నే ఒంపులు తిరిగిన వేళ
నా వీణలో నీ వేణువే పలికే రాగమాల
ఆ ఆ ఆ ఆ లలలా ఆ ఆ
చూపులు రగిలిన వేళ 
ఆ చుక్కలు వెలిగిన వేళ
నా తనువున అణువణువున 

వీణ వేణువైన సరిగమ విన్నావా
  తీగ రాగమైన మధురిమ కన్నావా

ఎదలో అందం ఎదుట 
ఎదుటే వలచిన వనిత
నీ రాకతో 
నా తోటలో 
వెలసే వన దేవతా
కదిలే అందం కవితా
అది కౌగిలికొస్తే యువతా

నవతా... నవ్య మమత ఆ ఆ
వీణ వేణువైన ||

తనువు తహతహలాడాల 
  చెలరేగాల 
చెలి ఊగాల ఉయ్యాలలీవేళలో 
వీణ వేణువైన సరిగమ విన్నావా
తీగ రాగమైన మధురిమ కన్నావా  -----------------------

మానసవీణా మధుగీతం
మన సంసారం సంగీతం
సాగర మధనం అమృత మధురం
సంగమ సరిగమ స్వర పారిజాతం

మానసవీణా మధుగీతం
మన సంసారం సంగీతం
సంసారం సంగీతం
యే రాగమో ఏమో మన అనురాగం వలపు వసంతానా హృదయ పరాగం
యే రాగమో ఏమో మన అనురాగం వలపు వసంతానా హృదయ పరాగం
ఎదలోయలలో నిదురించిన నా కోరిక పాడే కోయిల గీతం
శతవసంతాల దశ దిషాంతాల సుమ సుగంధాల బ్రహ్మార నాదాల
కుసుమించు నీ అందమే విరిసింది అరవిందమై కురిసింది మకరందమే

మానసవీణా మధుగీతం
మన సంసారం సంగీతం
సంసారం సంగీతం

జాబిలి కన్నా నా చెలి మిన్నా పులకింతలకే పూచిన పొన్నా
కానుకలేమి నేనివ్వగలను కన్నుల కాటుక నేనవ్వగలను
పాల కడలిలా వెన్నెల పొంగింది పూల పడవలా నా తనువూగింది
ఏ మల్లెల తీరాల నిను చెరగలనో
మనసున మామతై కడతేరగలనూ

మానసవీణా మధుగీతం
మన సంసారం సంగీతం
సంసారం సంగీతం

కురిసే దాకా అనుకోలేదు శ్రావణ మేఘమనీ
తడిసే దాకా అనుకోలేదు తీరని దాహమనీ
కలిసే దాకా అనుకోలేదు తీయని స్నేహమనీ

మానసవీణా మధుగీతం
మన సంసారం సంగీతం
సాగర మధనం అమృత మధురం
సంగమ సరిగమ స్వర పారిజాతం

మానసవీణా మధుగీతం
మన సంసారం సంగీతం
సంసారం సంగీతం
సంసారం సంగీతం


అంతక ముందు ఎపిసోడు, ఈ ఎపిసోడు రెంటిలో, పంతులమ్మ అనే సినిమానుండి రెండు పాటలు వచ్చాయి ముందుకి.
ఎడారిలో కోయిలా
మానసవీణా మధుగీతం

పంతులమ్మ సినిమాకి దర్శకుడు శ్రీ సింగీతం శ్రీనివాస రావు.

ఈ సినిమలో పాటలన్నీ హిట్ అనుకుంటా. పై రెండు, మూడోపాట నాకు అత్యంత ఇష్టమైన పాట.
సిరిమల్లె నీవే
విరిజల్లు కావే
వరదల్లె రావే
వలపంటె నీవే
ఎన్నెల్లు తేవే
ఎదమీటి పోవే

ఎక్కడన్నా దొరికితే చూడాలి ఈ సినిమా.

ఇంతవరకూ బాగనే ఉంది కానీ, ఈ క్రింది కధ చదివాక, మనసు వికలమైంది.
రాజన్ నాగేంద్ర, వీరిద్దరూ సోదరులు.
దాదాము మూడొందల డెబ్భై సినిమలకు సంగీతం అందించారు.
వీరిద్దరీ మరియూ డా॥ రాజకుమార్ ల కాంబినేషన్లో అనెక హిట్ సినిమాలు వచ్చాయి.
నాగేంద్ర చనిపోయిన సంఘటన వివరాలు ఇవీ -
ఎవరిసినిమలకైతే సంగీతం అందించారో, ఆయన [డా।। రాజకుమార్] కిడ్నాప్ అయినప్పుడు జరిగిన బందులో నాగేంద్రకి ఆహారం అందలేదట.
సోదరుడు రాజన్ మోసం చేసాట్ట.
చనిపోయే నాటికి Rs 141 ఉన్నాయట ఆయన అకౌంటులో.

Nagendra's death

Nagendra, who gave Kannada cinema some of its most memorable hits, died in Bowring hospital at Bangalore on November 4th 2000. The man who, with brother Rajan, gave us flowing, rich scores, died a near pauper, with a bank balance of Rs 141 (a little more than three dollars). Their songs get the maximum requests on All India Radio, bringing in more royalties for recording companies than other composers.

Nagendra was admitted to Bowring Hospital for treatment of hernia three months ago. He later developed complications because of his high blood pressure and diabetes. His wife, carrying lunch for him when he was recuperating, couldn't reach the hospital because of the September 28 bundh prompted by Rajkumar's kidnapping. His condition got worse and he suffered a stroke.

For someone who had composed hit music for 335 films, Nagendra was in deep financial distress. He reportedly told his wife that he preferred a general ward, and that she should not seek help from the government. Hai Bangalore, the mass circulation Kannada tabloid, alleged in an article two weeks ago that Rajan had cheated the fiercely self-respecting Nagendra of his share of whatever money they had earned together.

Some composers, playback singers and live band singers who make a living by singing Rajan-Nagendra songs visited him in hospital, but there were no signs that anyone had given him any money.

Nagendra leaves his wife, his mother and a 12-year-old son. When a reporter met her at hospital, she is quoted to have said that Rajan had always handled all the finances and cheated her husband of his fair share.